CECHY MAKROSKOPOWE
 Młode owocniki z krustą
 Powierzchnia perydium x 100
|
Owocniki najczęściej regularnie kuliste lub owalne. Wielkość owocników 0,5–2,0(3,5) cm. Zewnętrzna warstwa perydium jasna, szara, szaro-beżowa, czasem szaro-żółta w owocnikach młodych. W późniejszym okresie dojrzałości bladożółta do brudnobrązowej. Powierzchnia owocnika skąpo brodawkowana. Brodawki nieregularne, płaskie, rzadko rozmieszczone, a czasem zlewające się ze sobą i sprawiające wrażenie powierzchni spękanej. Perydium na przekroju wyraźnie marmurkowate, zawsze ciemne, czarno-brązowe z białymi, grubymi żyłkami. Grubość perydium 2-4 mm. Gleba młodych owocników jasnoszara, potem szaro-brązowa, wreszcie czarna. We wczesnym stadium dojrzałości poprzecinana jasnymi dissepimentami tworzącymi na przekroju marmurkowaty wzór. U większości znalezionych okazów można zaobserwować wyraźną, jasnoszarą krustę, trudno oddzielającą się od owocnika.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki E.decipiens
|
Perydium wyraźnie dwuwarstwowe, 200-400 μm. Warstwę zewnętrzną - korteks - tworzą brodawki perydialne wraz z tkanką łączną. Brodawki zbudowane z ciasno splecionych, grubościennych strzępek, ułożonych na ogół prostopadle do powierzchni brodawki. Strzępki w okolicach powierzchni brodawki zabarwione na bladożółto, głębiej hialinowe. Tkanka łączna zbudowana z prostych, równolegle ułożonych, septowanych, bezbarwnych strzępek. Perydium właściwe to warstwa chaotycznie splecionych, hialinowych strzępek o średnicy 3-7 μm. Worki owalne lub kuliste. Średnia wielkość worków 30-80 x 20-56 μm. Worki 4-8 zarodnikowe. Worki można zaobserwować tylko we wczesnym stadium dojrzałości, kiedy gleba zawiera wyraźne dissepimenta. W dalszej fazie wzrostu worki ulegają rozpadowi. Zarodniki kuliste o średniej wielkości 19-24 μm. Zarodniki wyraźnie urzeźbione, pokryte drobnymi, tępymi kolcami o średniej wielkości 1-2 μm.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Budowa brodawki perydialnej |
Worki z zarodnikami |
|
SIEDLISKO
|
Elaphomyces decipiens rośnie w lasach liściastych. Najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica oraz Carpinus betulus. W Europie i Ameryce Północnej znajdowany ponadto pod Castanea sativa i Quercus robur. Gatunek ten preferuje gleby rędzinowe o dużej zawartości węglanu wapnia. Dojrzałe owocniki można znaleźć od czerwca do listopada. |
WYSTĘPOWANIE
|
W momencie zlokalizowania pierwszego stanowiska nie były znane doniesienia o występowaniu Elaphomyces decipiens na obszarze Polski. W Europie rzadko znajdowany. Podawany z Francji i Hiszpanii oraz z pojedynczych stanowisk w Niemczech i Norwegii. Stosunkowo częsty w Stanach Zjednoczonych.
Beskid Mały – DF 96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2012
|
UWAGI
 Grupa owocników
|
Elaphomyces decipiens został znaleziony w niewielkiej, śródpolnej kępie około 10-letnich drzew. Gleba na stanowisku prezentuje charakterystyczne cechy typowej pararędziny antropogenicznej. Pokryte gruzem po wyburzonych budynkach nieużytki, położone na łagodnym stoku o południowej wystawie, sukcesywnie zarastają. Pola uprawne położone powyżej dzisiejszego nieużytku są nadal uprawiane i corocznie intensywnie wapnowane. Związki wapnia spływają aż do podstawy stoku, co powoduje, że gleba na całym stoku charakteryzuje się wysokim odczynem pH (w różnych porach roku 7,5 - 9,1), charakterystycznym dla gleb rędzinowych o dużej zawartości węglanu wapnia. W towarzystwie E. decipiens odkryto inne gatunki wapieniolubnych grzybów hypogeicznych, między innymi Choiromyces meandriformis, Stephanospora chilensis i Pachyphlodes melanoxanthus. Zadrzewienie w jakim zlokalizowano E. decipiens tworzą głównie Carpinus betulus, Betula pendula oraz Prunus spinoza. Owocniki zlokalizowano w bezpośrednim sąsiedztwie pojedynczej jabłoni Malus sylvestris, ale trudno stwierdzić jaki gatunek drzewa był właściwym partnerem mikoryzowym. Stanowisko monitorowane corocznie, powtarzalne, obfitujące w wiele owocników. |
